Η αγία Όλγα γεννήθηκε στα τέλη του 9ου αιώνα μ.Χ. και καταγόταν από οικογένεια ευγενών. Τόσο η ομορφιά όσο και η ευφυΐα της γοήτεψαν τον ηγεμόνα του Κιέβου Ιγόρ, τον οποίο νυμφεύτηκε. Η Όλγα, ως Χριστιανή, παρ’ όλο που ο άνδρας της παρέμενε ειδωλολάτρης, επιχειρούσε με διάφορους τρόπους τη διάδοση του χριστιανισμού, ακόμα και με το χτίσιμο ναών, όπως της Αγίας Σοφίας. Το 945 μ.Χ., δολοφονήθηκε ο άνδρας της και ανέλαβε τα ηνία της χώρας μέχρι την ενηλικίωση του μικρού της γιου Σβιατοσλάβου και διαδόχου του Ιγόρ. Σε αυτό το διάστημα επιδίωξε τον ευαγγελισμό της χώρας της. Επέδειξε εξαιρετικό ενδιαφέρον για τη σύσφιξη των σχέσεων με τη Βυζαντινή αυτοκρατορία, σε σημείο που το 957 μ.Χ. επισκέφτηκε την Κωνσταντινούπολη και πολύ πιθανόν να βαπτίσθηκε τότε από τον Πατριάρχη, εάν αυτό δεν είχε συμβεί νωρίτερα. Η προσπάθειά της να βαφτιστεί ο γιος της και να ακολουθήσει τις χριστιανικές αρχές απέτυχε. Ωστόσο, έσπειρε το σπόρο, ο οποίος άνθησε μετά την κοίμησή της, το 968 μ.Χ, στην καρδιά του εγγονού της Βλαδίμηρου.
Ω γιαγιάδες, ευλογημένες με την σεμνότητά σας, το πρόσφορο και το θυμιατήρι! Ω παππούδες, που συνοδεύετε τα παιδιά και τα εγγόνια σας στης εκκλησιάς την πόρτα, στον εσπερινό και τη Θεία Λειτουργία! Κι εσείς, γονείς αγωνιζόμενοι τον «αγώνα τον καλό», τον αγώνα της πίστεως… Εμπειρίες οφείλουμε να αφήσουμε σ’ αυτούς που ακολουθούν ξοπίσω μας! Εμπειρίες που ακτινοβολούν αιώνια Ζωή, σαν αυτές της αγίας Όλγας στον άγιο Βλαδίμηρο. Άραγε, υπάρχει ποιοτικότερη και αποτελεσματικότερη ιεραποστολή από την κληρονομιά πνευματικών εμπειριών στους απογόνους μας;
Ο Βλαδίμηρος, πριν στραφεί προς το χριστιανισμό, ως ηγεμόνας της Ρωσίας (980 μ.Χ.) ήταν ακραίος ειδωλολάτρης. Κινήθηκε με εχθρικές διαθέσεις ενάντια στην πίστη του Ιησού και καταδίωξε σκληρά τους χριστιανούς. Έχτισε αγάλματα και συμμετείχε σε ειδωλολατρικές εκδηλώσεις. Όμως, η μορφή της γιαγιάς του δεν τον άφησε αδιάφορο και ανεπηρέαστο, όπως προαναφέραμε, γεγονός που αποδεικνύει στη συνέχεια και ο βίος του.
Ο Βλαδίμηρος δεν αναπαυόταν στα είδωλα, στους φόνους ισχύος που διέπραττε και στις αισχρότητες στις οποίες ξέπεφτε με τις εκατοντάδες παλλακίδες που είχε, όπως άλλωστε δεν αναπαύεται στην ζωή της αμαρτίας ο άνθρωπος που γνωρίζει το νόμο του Θεού. Τον βασάνιζε, με την καλή έννοια, η αλήθεια που του δίδαξε η γιαγιά του! Από την άλλη πλευρά, ήθελε, ως ελεύθερο πνεύμα που ήταν, να εξετάσει και να μάθει για τις θρησκείες των γειτονικών χωρών της αυτοκρατορίας του. Έτσι, απέστειλε αντιπροσωπεία με αξιωματούχους του κράτους του με σκοπό να ερευνήσουν και να ανακαλύψουν, αν υπήρχε, την αληθινή πίστη. Η μουσουλμανική θρησκεία απογοήτευσε τους εκπροσώπους του αυτοκράτορα, η ιουδαϊκή δεν τους κέντρισε το ενδιαφέρον, ούτε και η πίστη των Γερμανών. Αντιθέτως, η Θεία Λειτουργία στην εντυπωσιακή και επιβλητική Αγία Σοφία τούς ανάγκασε να ομολογήσουν την ξεχωριστή εμπειρία που έζησαν, αναφωνώντας πως δε γνώριζαν αν βρίσκονταν στον ουρανό ή στη γη. Την άποψη των απεσταλμένων του αποδέχτηκε ο Βλαδίμηρος και αποφάσισε να ασπασθεί την Ορθοδοξία.
Πριν το γάμο του με την πριγκίπισσα Άννα, αδελφή του αυτοκράτορα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας Βασιλείου, περί το 988 μ.Χ., βαπτίσθηκε Χριστιανός και στη συνέχεια τελέσθηκε το μυστήριο του γάμου του. Σύναψε πολιτικές και στρατιωτικές συνθήκες με τον αυτοκράτορα Βασίλειο και επέστρεψε στο Κίεβο με πολλούς ιερείς, προκειμένου να βαπτίσουν τους κατοίκους της χώρας του. Γκρέμισε τα ειδωλολατρικά αγάλματα και απαγόρευσε σχεδόν τα άγρια έθιμά τους, κατάργησε τη δουλεία και διεύρυνε την φιλανθρωπική του δραστηριότητα.
Πολλοί είναι αυτοί που ισχυρίζονται ότι οι λόγοι της μεταστροφής του αγίου Βλαδίμηρου στο Χριστιανισμό, όπως άλλωστε και του Μεγάλου Κωνσταντίνου, ήταν αμιγώς πολιτικοί. Αυτό θα ήταν αλήθεια αν οι δύο άγιοι δεν είχαν αλλάξει ριζικά τρόπο ζωής… Όμως, ο βάρβαρος φονιάς μετατράπηκε σε επιεική ηγεμόνα, ο πόρνος με τις εκατοντάδες παλλακίδες σε άνδρα μιας γυναικός, ο εγωκεντρικός βασιλιάς σε φιλάνθρωπο και φιλεύσπλαχνο κυβερνήτη. Η αλήθεια είναι πως υπήρχαν πολιτικές συνέπειες μιας συνειδητής μετάνοιας, γεγονός που αποδεικνύεται από τη μετέπειτα αγία βιοτή του. Σε μικρό χρονικό διάστημα χτίσθηκαν στην χώρα του ναοί, μοναστήρια, φιλανθρωπικά και κοινωνικά ιδρύματα. Ο άγιος Βλαδίμηρος κοιμήθηκε στις 15 Ιουλίου του 1015 μ.Χ.
Ιεραποστολή και εθνοφυλετισμός
Με αφορμή την ενασχόλησή μας με αγίους που, από την μια πλευρά συνέδεσαν δύο λαούς με δεσμούς πίστεως αδιάρρηκτους (μητέρας και κόρης) και από την άλλη ήταν πολιτικά πρόσωπα και αγαπούσαν, όπως η ιστορία φανέρωσε, τόσο την πίστη τους όσο και την πατρίδα τους, θα κάνουμε μια σύντομη αναφορά σε δύο τόσο αντίρροπες έννοιες, την Ιεραποστολή και τον (εκκλησιαστικό) εθνοφυλετισμό.
Ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός είναι αυτός που κατήργησε τον εθνοφυλετισμό με την εντολή προς τους Αποστόλους: «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη» (Μτ 28: 19). Ο ίδιος, ως γνήσιος πατέρας όλων των εθνών, προσέγγισε την Σαμαρείτισσα. Αυτός, αποκάλυψε στον Παύλο ώστε να διακηρύξει: «Πάντες γαρ υιοί Θεού εστε δια της πίστεως εν Χριστώ Ιησού· όσοι γαρ εις Χριστόν εβαπτίσθητε, Χριστόν ενεδύσασθε. Ουκ ένι Ιουδαίος ουδέ Έλλην, ουκ ένι δούλος ουδέ ελεύθερος, ουκ ένι άρσεν και θήλυ· πάντες γαρ υμείς είς εστέ εν Χριστώ Ιησού» (Γαλ. 3:26-28).
Τι σχέση έχουν ο εθνοφυλετισμός με την Ιεραποστολή; Είναι έννοιες εκ διαμέτρου αντίθετες. Η Ιεραποστολή είναι η διάδοση του οικουμενικού Ευαγγελίου στην ανθρωπότητα, ενώ ο εθνοφυλετισμός είναι η συρρίκνωση και ο περιορισμός του οικουμενικού μηνύματος του Ευαγγελίου σε γεωγραφικά, φυλετικά και στενά εθνικά όρια και νοοτροπίες κάθε χώρας. Ο εθνοφυλετισμός είναι πληγή στο σώμα του Χριστού, την Εκκλησία. Τελειώνοντας, χωρίς φυσικά να επιδιώξω να αναλύσω πλήρως το πρόβλημα του εθνοφυλετισμού, κλείνω τα μάτια μου και φαντάζομαι τον οικουμενικό παράδεισο και πιο συγκεκριμένα τις αγίες βασίλισσες Όλγα και Ελένη, τους αυτοκράτορες αγίους Βλαδίμηρο και Κωνσταντίνο, τους αγίους Σεραφείμ του Σάρωφ και Παΐσιο τον Αγιορείτη μπροστά στο θρόνο του Χριστού και παρακαλώ: «Θεέ μου κάνε την στρατευομένη Εκκλησία Σου όπως τη θριαμβεύουσα!».
