Αναμνήσεις από το πέρασμα του πατρός Χρυσοστόμου Παπασαραντόπουλου από την Ανατολική Αφρική

Απόσπασμα από την εκδήλωση της Αδελφότητας “Μνήμη Αγίων Ιεραποστόλων” στην Αίθουσα Τελετών Α.Π.Θ. (Δεκέμβριος 2023)

Χαίρομαι απόψε γιατί μου δίνεται αυτή η εξαιρετική ευκαιρία να βρίσκομαι σε έναν χώρο που γιορτάζει πανηγυρικά τα εξήντα χρόνια ζωής και δράσεως του στον τομέα της Εξωτερικής Ιεραποστολής. Ίσως πολλοί από εσάς να απορείτε πώς μπορεί κανείς να γράψει αναμνήσεις και γεγονότα για κάποιον που δεν συνάντησε ποτέ στη ζωή του.

Προσπαθώ όσο μπορώ να είμαι ακριβής και προσεκτικός για τις κρίσεις και συνεκτιμήσεις μου για πρόσωπα και γεγονότα που δεν είχα προσωπικήν επαφή. Πιστεύω ότι σε όλη την πορεία του καθενός μας, εδώ που βρισκόμαστε στην προσωρινή μας κατοικία, δεν πρέπει κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες να αμφιβάλουμε, να περιφρονούμε και να κρίνουμε ακόμα με τις δικές μας θεωρίες και υπολογισμούς.

Το λέω αυτό γιατί έχω συγκεντρώσει το υλικό που σχετίζεται με τη ζωή και τη δράση του πατρός Χρυσοστόμου από το προσωπικό του αρχείο και τις προσωπικές του ημερολογιακές σημειώσεις και αποφάσισα να αφήσω μερικές από τις σκέψεις του στην απόψινή μου ομιλία που πιστεύω ότι θα μας βοηθήσουν όλους στην πνευματική μας καλλιέργεια.

Εφόδια ζωής: αγάπη, διάκριση, προσφορά

Σ’ όλη μας την επίγεια ζωή θα έχουμε πάντα ως όπλο μας την ανιδιοτελή προσφορά, την διάκριση και προπαντός την αγάπη. Δεν ήμουν παρών όταν ιδρύθηκε η Εξωτερική Ιεραποστολή, ή καλύτερα “Οι φίλοι της Ουγκάντας”, γιατί ακόμα ήμουν μαθητή στο γυμνάσιο.

Ούτε ήταν δυνατό να βρίσκομαι στην Αφρική όπου υπηρετούσε ο πατήρ Χρυσόστομος Παπασαραντόπουλος. Κι όμως τελικά έτσι όπως εξελίχθηκε η πορεία της ζωής μου με έφερε τόσο κοντά τους, αν και ζούσα μακριά, σε τέτοιο βαθμό σαν να ήμουν παρών.

Σε ανύποπτο χρόνο από την πολυετή υπηρεσία μου εδώ στην Μαύρη Ήπειρο άρχισα να γράφω και να δημοσιεύω μελέτες μου που είχαν σχέση με πρόσωπα που συνάντησα.

Γυναίκες ή άντρες, εντυπώσεις και γεγονότα για την συγκέντρωση υλικού πλούσιου για τη συγγραφή της πρόσφατης ιστορίας μας της Ορθόδοξης μας Εκκλησίας που είχαν άμεση σχέση με την εξωτερική Ιεραποστολή.

Για μερικά από αυτά τα πρόσωπα ήδη, χωρίς να γνωρίζω πολλά πράγματα για την αγιοσύνη τους, άθελά μου και με έναν κρυφό και βαθύ ενθουσιασμό καρδιακά έγραψα τις ταπεινές μου σκέψεις, μάλιστα σε ένα από αυτούς στα 15 μου χρόνια. Ακολούθησαν φυσικά και άλλοι αργότερα με κύριο θέμα την αγάπη, την ταπείνωση, την συγχωρητικότητα, την ανιδιοτέλεια, την διάκριση, την θυσία.

Μέσα λοιπόν από την ζωή των ανθρώπων που θέλησαν να θυσιάσουν συνάμα και αυτή τη ζωή τους για να στηρίξουν τον πλησίον τους, πρωτεύοντα ρόλο κατέχει η θυσιαστική αυτή αγάπη της ανιδιοτέλειας και της υπακοής στο θέλημα του Θεού έτσι όπως ακριβώς έπραξε ο πατήρ Χρυσόστομος Παπασαραντόπουλος, που όταν έφτασε στην Ανατολική Αφρική ήταν 57 ετών και θα έλεγα εδώ ότι υπέφερε από διάφορες ασθένειες.

Αυτή η κοινωνία αγάπης με τον πονεμένο και αδικημένο συνάνθρωπό μας μας φέρνει όλους πιο κοντά στον ίδιο τον Θεό. Αυτή η πράξη θυσίας του πατρός Χρυσοστόμου δεν ωφελεί μόνο τον πλησίον μας αλλά και εμάς που σαν άνθρωποι με αδυναμίες και πειρασμούς υποφέρουμε εσωτερικά και ταλαιπωρούμαστε, ενώ έχουμε δίπλα μας πράξεις και ενέργειες που άνετα μπορούν να μας σώσουν και να μας απελευθερώσουν από τις διάφορες περιπλοκές της ζωής μας.

Μας είναι όμως δύσκολο και πολλές φορές το βάζουμε κατά μέρος. Δεν δίνουμε καμιά σημασία ενώ είναι τόσο σημαντικό και αποτελεί τη βάση για τη δική μας τη σωτηρία αλλά και του πλησίον μας. Δεν έχουμε δικαίωμα να παραθεωρούμε το σχέδιο και τις θείες επεμβάσεις που έχει ο Θεός για τον κάθε άνθρωπο.

Βρίσκομαι διαφορετικούς τρόπους για την ακαταστασία που δημιουργούμε μέσα στην ψυχή μας, όταν μας ξεφτιλίζει βασικά αφού αρνούμαστε να επιτρέψουμε την άδολη αυτή αγάπη του Θεού που μας απαλλάσσει από τις αδυναμίες μας και τις κακόβουλες πράξεις μας. Ακούμε αγάπη και συγχώρηση για τον διπλανό μας και κρυβόμαστε.

Θέλουμε να μην αναγνωρίσουμε στο πρόσωπο του πλησίον μας την πραγματικότητα ότι όλοι οι άνθρωποι, ανεξάρτητα από χρώμα, φυλή, καταγωγή και προέλευση έχουν αυτή την αυθεντική και γνήσια ανεπιτήδευτη ιερότητα στο πρόσωπο που λέγεται και κινείται ανάμεσά μας στο κατ’ εικόνα δημιούργημα του ίδιου του Θεού.

Μέσα στη σκέψη μου έρχεται η εξαίρετη παραβολή του καλού Σαμαρείτη που πραγματικά εκφράζει την αληθινή και ανιδιοτελή αγάπη προς το πρόσωπο του συνανθρώπου μας που τελικά αυτό καθ’ αυτό μας οδηγεί στην αγιότητα. Με το πνεύμα αυτό της άδολης αγάπης και αποδοχής σε κάθε ανθρώπινη ύπαρξη μας καλεί όλους μας ο Κύριος χωρίς να ρωτούμε ποιος είναι ο πλησίον μας.

Να του δίνουμε οτιδήποτε έχει ανάγκη και να προσπαθούμε πάντα να του μεταδώσουμε αυτή την αρετή της αγάπης που μας δίνει οι δυνάμεις σωματικές και ψυχικές για να κρατήσουμε τους εαυτούς μας πιο κοντά στον ίδιο το Θεό.

Να μου επιτρέψετε να κάνω μία παρένθεση επειδή πρόσφατα το Οικουμενικό Πατριαρχείο ανακήρυξε ως οσία την αδερφή Γαβριηλία και επειδή την γνώρισα προσωπικά και ο πατήρ Χρυσόστομος βέβαια εργάστηκε μαζί της για δύο χρόνια, υπήρξαν και μερικές σκέψεις εναντίον της και κατά κάποιον τρόπο δεν μπορούσαν να αντιληφθούν το ρόλο των οποίων διαδραμάτισε η Αγία αυτή η ψυχή για να σώσει μερικούς ανθρώπους, έτσι όπως το αισθανόταν η ίδια και έτσι όπως σε πολλά από τα γράμματα της προς τον πατέρα Χρυσόστομο Παπασαραντόπουλο εκφράζεται με τον ίδιο ακριβώς αυτό τρόπο.

Είμαστε όλοι μας άνθρωποι με αδυναμίες και πάθη, αγωνιζόμαστε όμως να κρατήσουμε όσο μπορούμε τους εαυτούς μας μακριά από τις παθήσεις του σώματος και της ψυχής μας. Κάνουμε δυναμικά αγώνα για να μπορέσουμε να κρατήσουμε τους εαυτούς μας μέσα σε αυτοί την θεοκίνητη αγάπη προς τον πλησίον μας για να βεβαιωθούμε ότι μόνο έτσι θα μπορέσουμε να κρατήσουμε τον ίδιο τον Θεό μέσα στην καρδιά μας.

Μέσα σε αυτή την πορεία της ατέλειωτης επίγειας ζωής μας, αληθινό εγερτήριο είναι η μυστική αλλά τόσο ελπιδοφόρα προσέγγιση που μας ελευθερώνει. Μας αναπαύει και μας προσγειώνει είτε το θέλουμε ή όχι.

Φθάνουμε έτσι στα ύψη αυτά που μας ενώνουν με τον ουρανό. Σε αυτή λοιπόν την κορυφή που ανεβαίνουμε στο τέρμα μας περιμένει να δράσουμε και να αυξήσουμε τις προσπάθειές μας για να σμίξουμε μαζί με την υψίστη των αρετών που δεν είναι άλλη από την αγάπη όπως ανέφερα προηγουμένως. Ο πατήρ Χρυσόστομος Παπασαραντόπουλος στις ημερολογιακές του σημειώσεις αναφέρεται συχνά σε αυτό το θέμα.

Να σμίξουμε δηλαδή τα ουράνια με τα επίγεια. Πάντα ημών εν αγάπη γενέσθω. Εξάλλου μόνο τότε θα μπορέσουμε να αισθανθούμε μια ανεξήγητη ευφορία χαράς και ευφροσύνης μέσα μας αν καλλιεργηθεί έντονα αυτό το υπέρτατο δρόμος της αγάπης προς τον πλησίον μας.

Το πνεύμα του πατρός Χρυσοστόμου

Ίσως να απορείτε γιατί να επιμένω σε αυτό το θέμα. Είναι από την επιρροή που είχαν τα γραπτά του πατρός Χρυσοστόμου Παπασαραντόπουλου. Γιατί εμείς σαν εργάτες του Ευαγγελικού Μηνύματος οφείλουμε να αποκτήσουμε έντονο το αίσθημα της αγάπης σε κάθε ανθρώπινο πρόσωπο που συναντούμε μπροστά μας στη διάρκεια της πορείας μας αυτής.

Και αυτό είναι που έπραξε ο Άγιος Γέροντας Χρυσόστομος. Οι άνθρωποι που δεν άκουσαν ακόμα καν για το πέρασμα κάποιου που έφερε το όνομα Χριστός περιμένουν να δουν αυτή την εσωτερική αλλαγή της ψυχής τους που εκπηγάζει από τον μοναδικό πρόδρομο και εμπνευστή αυτής της αγάπης που εναρμονίζει τα πάντα, και έτσι κανείς δεν μπορεί να την απαλείψει ή εξαφανίσει αφού είναι το δώρο. Είναι δώρο αναντικατάστατον.

Και κατευθυντήριος δύναμη για να φτάσουμε στο τέρμα μας λουσμένοι μέσα στον πλούτο της άδολης εκείνης αγάπης που μας οικοδομεί και μας αναπαύει αιώνια. Αυτός, επανέρχομαι, ήταν ο πατήρ Χρυσόστομος Παπασαραντόπουλος που μπόρεσε και εργάστηκε στα 12 χρόνια στον χώρο της Αφρικής.

Ενώ καθόμουν λοιπόν και έγραφα αυτές οι σκέψεις μου σε ένα πρωινό γαλήνης και αυτοέλεγχου, σκεφτόμενος πόσο αρνητικός είναι ο εαυτός μας και πόσο ο κόσμος από τα εγωιστικά ελατήρια δεν δέχεται αυτό, το τόσο απλό μα απαραίτητο στοιχείο της αγάπης για τον οποιονδήποτε που είναι οπωσδήποτε το χαρακτηριστικό της πίστης μας.

Και ακούμε να σχολιάζουν διάφοροι αν μας δουν να πηγαίνουμε στις ζούγκλες και να συναντούμε ανθρώπους είτε μουσουλμάνους, είτε άθρησκους, είτε παραδοσιακούς επειδή δεν είναι βαπτισμένοι και διερωτόμαστε πως θα ευαγγελίσουμε τους ανθρώπους που δεν έχουν καν ακούσει για τον Χριστό αν δεν τους πλησιάσουμε.

Μας δίνει αυτός ο χώρος εκεί που εργαζόμαστε όλα αυτά τα χρόνια την πραγματική εικόνα μιας τραγικής στιγμής που συνδέεται άμεσα με την καθημερινότητα της δικής μας ζωής. Αν θέλουμε λοιπόν να φτάσουμε στο ύψος της υποταγής στο θέλημα του Θεού δηλαδή να δώσουμε στον εαυτό μας να ευεργετήσει τον διπλανό μας και των συνάνθρωπών μας που είναι τραυματισμένος ψυχικά και σωματικά, απομονωμένος τελείως από τους άλλους.

Εκείνο που πρέπει να μας συγκινεί είναι η ανάγκη που έχει σχέση με τον αδελφό μας που έχει σχέση στο πρόσωπό του με τον ίδιο τον Θεό τον δημιουργό και πλάστη όλων μας, όλης της δημιουργίας του. Είναι αυτό το έργο της αγάπης, της συμπάθειας, της αποδοχής που τελικά μας ανεβάζει ψηλά και μας τονίζει με παρρησία ότι ο μόνος τρόπος να μπορέσουμε να φτάσουμε στο ύψος της αγιότητας και της τελειότητας είναι αυτός.

Η επιμονή μας αυτή θα μας αποδείξει στο τέλος πόσο σημαντικό είναι το έργο που επιτελούμε για τον πλησίον μας σε τέτοιο βαθμό, ώστε να θυσιάσουμε τα πάντα για να δώσουμε σε αυτή την εικόνα του Θεού που όπως ήδη σημειώσαμε θα μας σώσει γιατί θα έχουμε έτσι την ευκαιρία να δεχθούμε το άπειρο έλεος και την άκρα συγκατάβαση του Κυρίου μας.

Θα ζούμε ακριβώς την εμπειρία της Θείας Χάριτός Του όσο και αν μας φαίνεται αδύνατο λόγω της των ανθρωπίνων αδυναμιών μας και των πειρασμών, όταν βρισκόμαστε στην πρώτη γραμμή έτοιμοι να θυσιάσουμε και αυτοί ακόμα τη ζωή μας για να σώσουμε τον διπλανό μας.

Μια προσωπική μαρτυρία: δώδεκα χρόνια αλληλογραφίας με τον π. Χρυσόστομο

Σήμερα θα περιδιαβούμε μαζί στα βήματα του αείμνηστου πρωτοπόρου της σύγχρονης Ορθοδόξου Ιεραποστολής, πατρός Χρυσοστόμου, αφού είχα την μεγάλη ευλογία στα 12 χρόνια που ο Θεός τον αξίωσε να υπηρετήσει την Αφρικανική Ορθοδοξία του Ελληνορθοδόξου Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και Πάσης Αφρικής να βρίσκομαι σε συνεχή επικοινωνία δια της αλληλογραφίας που είχαμε οι δυο μας. Ίσως διερωτηθείτε σύμπτωση ή πρόνοια του Θεού.

Αυτό θα βγει μέσα από τα κείμενα αφού η δική μου συμπόρευση έστω και από μακριά στις διάφορες χώρες που έζησα 1961-1972 στα χρόνια που ο ίδιος υπηρέτησε τόσο στην Ανατολική Αφρική όσο και στο τότε Κονγκό Ζαΐρ. Ήταν για μένα ένα πρώιμο έναυσμα και μια αποκαλυπτική πρόσκληση να ακολουθήσω συνέχεια στα βήματα του αφού ο Θεός με τις ευχές και παρακλήσεις του ίδιου έφτασα εδώ στην Ανατολική Αφρική για να συνεχίσω το έργο του. Έτσι τουλάχιστο προεφήτευσε την εδώ έλευσή μου στην Αφρική.

Η πρώτη επιστολή

Για τον περιορισμένο χρόνο που διαθέτω θα αναφερθώ μόνο στην πρώτη και τελευταία επιστολή που μου έγραψε ο Άγιος Γέροντας. Αλλά μου λέει ο Γέροντας στο πρώτο του γράμμα:

«Ἃς κάνωμεν καὶ τὴν γνωριμίαν μας ὅπως τὸ ἐπιθυμεῖ ἡ νεανικὴ σου ψυχή. Ὁ γράφων χριστιανικός σου φίλος καὶ πνευματικὸς πατὴρ εἶναι ὁ κατὰ κόσμον Χρῆστος Παπασαραντόπουλος.

Ἐγεννήθη στὸ Βασιλίτσι ἓν μικρὸν πτωχὸν χωρίον πλησίον τῆς ἱστορικῆς Κορώνης τοῦ νομοῦ Μεσσηνίας τῆς Πελοποννήσου. Ἀπὸ πέντε ἐτῶν ἠγάπησε πολὺ τὰ γράμματα ἀλλὰ ἡ πτωχὴ οἰκογένειά του δὲν ἠμπόρεσε νὰ τὸν προχωρήσῃ πέραν τῆς Τετάρτης τοῦ Δημοτικοῦ ποὺ εἶχε τὸ χωρίον του. Εὐτυχῶς οἱ κηδεμόνες του δὲν τὸν ἐκράτησαν βεβαίως ἀλλὰ τὸν ἄφησαν νὰ μπῇ 16ἐτὴς στὸ μοναστήριον ὅπου μετὰ τῆς φωτίσεως τοῦ Θεοῦ ἔμαθε νὰ ἐννοεῖ καλῶς τὴν ἀρχαίαν ἑλληνικήν, τὴν ἀθάνατον αὐτὴν κληρονομίαν τῆς ἀνθρωπότητος, ἰδίως δὲ νὰ κατανοεῖ τὰ πρωτότυπα τῆς Παλαιᾶς καὶ Καινῆς Διαθήκης καὶ τῶν Ἐκκλησιαστικῶν Πατέρων.

Ἔμεινε δόκιμος μέχρι ποὺ 20 ἐτῶν προσῆλθε στὰς τάξεις τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ ἐπὶ 29 μῆνας. Ἀπολυθεὶς ἐπανῆλθε στὸ μοναστήριον καὶ ἐγένετο ὁ μοναχὸς καὶ λίγον ἀργότερον ὁ ἱερομόναχος Χρυσόστομος. Ἐπεδόθη ὅλα τὰ χρόνια εἰς τὴν ἐσωτερικὴν ἱεραποστολὴν καὶ γέρων πλέον ἀφοῦ ἐγνωρίσθη μετὰ τῶν μαύρων ἀδελφῶν ἐτελείωσε τὴν θεολογίαν καὶ ἦλθεν ἐδῶ μόνον καὶ μόνον ὅπως τοῦ Κυρίου συνεργοῦντος ἀνοίξῃ τὸν δρόμον στοὺς νέους ἱεραποστόλους.

Ἔχει τώρα 59 φθινοπώρους στοὺς ἀδυνάτους ὤμους του. Λοιπὸν ἀγαπητέ μου Ἀνδρέα, αὐτὸ ἦταν τὸ ὄνομά μου πρὶν χειροτονηθῶ καὶ ἤμην μόλις 15 ἐτῶν ὅπως εἶπα προηγουμένως τράβηξε ἐμπρὸς μετὰ τῆς χάριτος καὶ βοηθείας τοῦ Χριστοῦ μας. Ἐὰν ὁ κύριος μ’ ἀφήσῃ νὰ ἐργασθῶ 8 ἕως 10 χρόνια ἐδῶ θὰ εἶμαι εὐτυχὴς νὰ παραδώσω εἰς σὲ τὸν Ἀνδρέα Τηλλυρίδη ἀπὸ τὴ Λεμεσὸν τῆς Κύπρου τὴ συνέχειαν τοῦ ἱεροῦ ἔργου».

Τώρα αυτό είναι όπως είπα προηγουμένως μια προφητεία, είναι η πρόνοια του Θεού, είναι η τύχη, θα το δούμε στη συνέχεια. Είναι γεγονός ότι με συγκινούσαν οι σκέψεις του, αυτά που έχω διαβάσει ήδη με είχαν πραγματικά φέρει πιο κοντά στο θέλημα του Θεού και που να ήξερα ότι ύστερα από τόσα χρόνια θα βρισκόμουν στην Αφρική ανάμεσα στους μαύρους αγγέλους του, τα αραπάκια του όπως έγραφε κάποτε. Δεν είναι αυτό ένα σημείο της αληθινής του προσφοράς και υπηρεσίας σε αυτόν τον χώρο που σήμερα παντού ακούγεται ο λόγος του Ευαγγελίου;

Η τελευταία επιστολή

Και στα χρόνια αυτά τα δώδεκα που αλληλογραφούσαμε θα διαβάσω τώρα το τελευταίο γράμμα που μου έγραψε ένα μήνα πριν από την κοίμησή του:

«Ἐδῶ στὴν ἀρκετὰ μεγάλη πόλιν τῆς Κανάγκα γίνεται πολὺ μέγα ἔργον. Μὲ ἐκάλεσαν οἱ ἴδιοι Ἰθαγενεῖς.

Ἑβδομήντα ἕως ἑκατὸν χιλιάδες, ἴσως καὶ περισσότεροι, σὲ μίαν μεγάλην ἔκτασιν τῆς χώρας μὲ πολιορκοῦν καθημερινῶς καὶ ζητοῦν νὰ εἰσέλθουν στοὺς κόλπους τῆς Ὀρθοδοξίας. Σύντομα πρέπει νὰ ἀρχίσω βαπτίσεις. Τὴν ἑβδομάδα αὐτὴ τροποποιοῦμεν ἓν μικρὸν κτίριον εἰς Ὀρθόδοξον Ἱερὸν Ναόν.

Τέσσερις Κυριακὰς συνέχεια ἔκαναν θείαν λειτουργίαν εἰς ἓν σπίτι καλὸν ποὺ μᾶς προσέφεραν οἱ ἴδιοι. Μὰ ὅπως ξέρεις εἶμαι γέρων πλέον καὶ παρακουρασμένος. Ἡ βοήθεια ἑνὸς λαϊκοῦ στὰ ἔξω ἔργα θὰ ἦταν πολύτιμος.

Μὰ ὁ Κύριος δὲν μὲ ἀφήνει. Γιατὶ διστάζεις. Πήγαινε καὶ ρίχτα στὴν θάλασσα.

Ὄχι δῶς’ τα στοὺς πτωχοὺς ὅπως εἶπεν ὁ Χριστὸς μας καὶ ἀκολούθησε τον. Πτωχὸς καὶ πτωχὸς ποὺ εἶσαι, θυσίασε τὰ ὅλα χάρη τοῦ Χριστοῦ.

Ὅλοι ἔχουμε ἐλαττώματα καὶ κακίες. Νὰ μὴν βλέπουμε μόνον τὰ ξένα ἀλλὰ καὶ τὰ δικά μας.»

Το κάλεσμα του Αγίου Σωφρονίου: «φύγε για την Αφρική»

Όταν λοιπόν με τις ευχές που και ο ίδιος βέβαια ο γέροντας τώρα Άγιος Σωφρόνιος που εξομολογούν όταν ήμουν στα 21 μου χρόνια άρχισα να εξομολογούμαι κοντά του και είχα άλλα σχέδια προσωπικά, είχα άλλους οραματισμούς.

Από την πρώτη εξομολόγηση που έκανα κοντά του με ενθουσιασμό του ανακοίνωσα αφού με ρώτησε τι κάνεις εδώ στο Λονδίνο και του είπα ήρθα να γίνω μουσικός. Θέλω να γίνω πιανίστας. Έχω ήδη κάνει αρκετά χρόνια στο Εθνικό Ωδείο, το παράρτημα της Λεμεσού όπου εγεννήθηκα και μεγάλωσα.

Γυρίζει ο γέροντας Άγιος Σωφρόνιος και μου λέει: «αγαπητέ μου Ανδρέα, μπορεί εσύ να θέλεις να γίνεις μουσικός, αλλά πρέπει να ξέρεις ότι ο Θεός έχει άλλα σχέδια για σένα». Και καταλαβαίνετε την αντίδρασή μου χωρίς να ξέρω βέβαια ότι μιλούσα με έναν Άγιο που ήδη ήξερε τι θα γινόμουνα. Εγώ δεν είχα καμία ούτε σκέφτηκα ποτέ μου περί ιεροσύνης ούτε συζητήσαμε με τον Άγιο Σωφρόνιο.

Και η πρόσκληση αυτή του πατρός Χρυσοστόμου φαίνεται είχε κάποια θα έλεγα μυστική επικοινωνία με τον Άγιο Σωφρόνιο που βέβαια στο νεαρό της ηλικίας μου που βρισκόμουν δεν μπορούσα να αντιληφθώ τι εννοούσε με αυτά. Έπρεπε να περάσουν 15 χρόνια και βέβαια με την δική του την ευλογία να πορευθώ προς την Αφρική έτσι ακριβώς όπως τα περιέγραψε ο Άγιος Χρυσόστομος Παπασαραντόπουλος.

Έγιναν πολλές διαβουλεύσεις και εγώ επέμενα και δεν ήθελα βέβαια αλλά όταν πλέον ήρθε η στιγμή το 1976 ο Άγιος Σωφρόνιος στον οποίο κατέφυγα για να του κάνω μάλιστα ένα παράπονο ότι ο αείμνηστος Μακάριος με προορίζει για την Κένυα και πρέπει να φύγω μόλις υποβάλω το διδακτορικό μου και καταλαβαίνετε πως αισθάνομαι και αμέσως ο Γέροντας μου λέει: «Γονάτισε, Ανδρέα. Εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, φύγε για την Αφρική. Εκεί σε προορίζει ο Θεός». Και αυτό ήταν το τέλος και ξεκίνησε όλη αυτή η πορεία από τον Ιανουάριο του 1977 όπου μέχρι σήμερα βρίσκομαι εκεί.

Είχα την μεγάλη ευλογία να έρθει βέβαια ένα ταξίδι ο αείμνηστος Μητροπολίτης Λέρου, Καλύμνου και Αστυπαλαίας κύριος Νεκτάριος Χατζημιχάλης ο οποίος αγαπούσε ιδιαίτερα τον πατέρα Χρυσόστομο και ήθελα να του δείξω τους τόπους που έζησε εκεί στην Κένυα πράγματι τον επήρα, επισκεφθήκαμε, λειτουργήσαμε, λειτούργησε εκείνος, εγώ ήμουν λαϊκός ακόμα αλλά με προσκάλεσε να πάω να τον επισκεφθώ στην επισκοπή του γιατί είχε κάτι να μου παραδώσει και πράγματι επήγα έμεινα εκεί όπου συνάντησα και την Οσία Γαβριηλία που συνεδέετο πάρα πολύ μαζί του και τι ήταν το μυστικό, ο Άγιος Καλύμνου είχε το αρχείο από την αδελφή Όλγα Παπασαράντου του πατρός Χρυσοστόμου Παπασαραντόπουλου και τις ημερολογιακές του σημειώσεις και μου λέει μια και είσαι τόσο πολύ συνδεδεμένος μαζί με τον Γέροντα Χρυσόστομο θα σου τις παραδώσω σήμερα και έτσι μου έδωσε τις αυτοβιογραφικές του σημειώσεις και το αρχείο του, το οποίο ελπίζω μια μέρα όταν θα εκδοθεί αυτά που διαβάζω είναι πολύ έτσι λίγα μπροστά σ’ αυτά τα οποία ο ίδιος έγραφε.

Οι ημερολογιακές σημειώσεις ενός αγίου

«Ἔχει δόξαν ὁ Κύριος ποὺ μὲ ἀξιώνει νὰ πατήσω τὴν μαύρην αὐτὴν Ἤπειρον. Ἃς εὐδοκήσῃ ἡ Χάρις Του νὰ φτάσω εἰς τὸν προορισμόν καὶ νὰ φέρω εἰς πέρας καλοῦ βαθμοῦ τὴν Ἀποστολήν μου πρὸς δόξαν τοῦ Ἁγίου ὀνόματός Του καὶ τῆς Ἐκκλησίας Του πρὸς σωτηρίαν πολλῶν ψυχῶν διὰ τὰς ὁποίας Ἐκεῖνος ἐθυσιάσθη ἐπάνω εἰς τὸν Σταυρόν».

Ο αείμνηστος Γέροντας και Πρωτοπόρος της σύγχρονης Ορθόδοξης Εξωτερικής Ιεραποστολής σε προχωρημένη ηλικία έφτασε για να ευαγγελίσει τους Αφρικανούς που ακόμα βρισκόντουσαν στο σκοτάδι, στην πλάνη και στην αμάθεια. Ξεκίνησε την ιεραποστολική του πορεία μόνος με βοηθό τον ίδιο τον Κύριο γιατί πίστευε ότι ήταν καιρός η Ορθοδοξία να γίνει γνωστή και να προσφέρει τα σωτήρια μηνύματά της αυτούς που περίμεναν δύο χιλιάδες χρόνια για να τα γνωρίσουν.

Δεν είχε προσωπικές φιλοδοξίες ούτε και η παρουσία του στην Αφρική θα του χάριζε οποιοδήποτε προσωπικό όφελος. Έζησε μέχρι τον θάνατό του το 1972 κάτω από δύσκολες συνθήκες και ταλαιπωρήθηκε αφάνταστα λόγω της αδύνατης υγείας του. Όμως δεν υπέκυψε. Τα πάντα για τον Χριστό, έγραφε. Ταπεινά και αθόρυβα.

Οι ημερολογιακές του σημειώσεις βέβαια είναι μακροσκελής αλλά αξίζει. Δόξα τον Κύριο πάντων ένεκεν.

«Σήμερον εἶναι ἡ τριακοστὴ τετάρτη ἐπέτειος τῆς χειροτονίας μου. 5 Μαΐου 1926, ἡμέρα Τετάρτη τῆς Διακαινησίμου. Τί προσέφερα στὸν Κύριόν μου ὅλα αὐτὰ τὰ χρόνια; Ἐὰν τὰ βάλω κάτω, νομίζω ὅτι θὰ εὕρω πάρα πολὺ παθητικόν. Καὶ τὸ ἐνεργητικόν μου; Τί ἀνταποδώσωμεν τῷ Κυρίῳ; Εὐλόγησον, Κύριε, τὴν ὀλίγην τὴν ζωὴν ποὺ μᾶς ἔχεις ὁρίσει ἀκόμη εἰς τὴν γῆν αὐτὴν νὰ εἶναι καρποφόρος. Δὸς Χριστὲ, πρὶν δώσωμεν, καλόν τι νὰ ποιήσωμεν. Τὸ ἔλεος τοῦ Κυρίου δίνει αὐτὰς τὰς ἀναπαύλας. Πάλιν κλεισμένος μέσα βλέμματι καὶ ἀκοῇ ὁ δίκαιος. Καὶ ἡ πρώτη ἐπίθεσις, Κύριε, σύντριψον τὸν σατανᾶν ὑπὸ τοὺς πόδας ἡμῶν ἐν τάχει».

Οι φίλοι της Θεσσαλονίκης

Αυτός ήταν ο πατήρ Χρυσόστομος Παπασαραντόπουλος μέσα σε αυτές τις λίγες βέβαια γραμμές. Το πέρασμά του από τον ιεραποστολικό αγρό της Αφρικής άφησε τη μνήμη καλού και ταπεινού εργάτη. Σχεδόν ήταν άγνωστος ακόμα και στους εκκλησιαστικούς κύκλους. Με υπομονή και πίστη βαθιά εργάστηκε. Αν και η επίσημη εκκλησία τον παραγνώρισε και τον περιφρόνησε. Ο στόχος του ήταν ο ουρανός. Και όχι το προσωπικό του ανέβασμα.

Σαν άνθρωπος φυσικά πικράθηκε και πόνεσε. Αλλά συνέχισε τον δρόμο του με περισσότερο ζήλο και αυταπάρνηση. Η χαρά του και η ευτυχία του ήταν που έβλεπε τόσο γρήγορα τους καρπούς των έργων και των κόπων του να παράγουν πλούσιο πνευματικό έργο.

Συγκινητικά είναι τα λόγια του πατρός Οβαδία όταν αναφέρεται στο πρόσωπο του πατρός Χρυσόστομου. Γράφει λοιπόν:

«Ὁ ἀοίδιμος πανοσιολογιώτατος ἀρχιμανδρίτης πατὴρ Χρυσόστομος Παπασαραντόπουλος, ἄμισθος ἐργάτης, ὅστις ὑπῆρξεν δραστήριος, ἀκάματος, ἄγρυπνος, παραδειγματικός, ταπεινός, ὑπομονητικός, παραστατικὸς καὶ ἀληθῶς ἀξιόπιστος, ὑπῆρξεν μέγας φίλος μου».

Ο ίδιος ο πατήρ Χρυσόστομος στην πρώτη του επιστολή από την Αφρική προς τον πρώτον πρόεδρο της Αδελφότητας Ορθοδόξου Εξωτερικής Ιεραποστολής, που τότε ονομαζόταν «Οι φίλοι της Ουγκάντας», κ. Παντελή Μπάγιαν γράφει και τα εξής:

«Μεγάλη ἡ δύναμις καὶ ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ καὶ σωτῆρος μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Πόθεν μὴ τοῦτο; Τίς εἰμι ἐγὼ ἢ τίς ὁ οἶκος τοῦ πατρός μου; Ὥστε νὰ ἀξιωθῶ νὰ προσφέρω κάτι εἰς τὸν Χριστόν μου. Καὶ ἀκόμη ὁ Κύριος ἔστειλε τοὺς ἀγγέλους του καὶ ἀπεμάκρυναν κάθε ἐμπόδιον, ὥστε νὰ φτάσω ἐδῶ χωρὶς καμίαν σοβαρὰν δυσκολίαν. Ἦτο λίαν συγκινητικὸν καὶ ἔφθανα μέχρι δακρύων, ὅταν κατὰ τὸ ταξίδι ἔβλεπα τὰς πόρτας νὰ ἀνοίγουν ἡ μία μετὰ τὴν ἄλλην, ὅπως ἐκεῖναι τῆς φυλακῆς τοῦ Ἀποστόλου Πέτρου. Χαιρετῶ λοιπὸν ἀπὸ τὴν μακρινὴν αὐτὴν χώραν τοὺς παλαιοὺς ἐκλεκτοὺς φίλους μου φίλους τῆς Θεσσαλονίκης. Καὶ παρακαλῶ θερμῶς νὰ εὔχωνται καὶ νὰ προσεύχωνται νὰ μὲ φωτίζῃ καὶ νὰ μὲ ἐνισχύῃ ὁ Κύριος νὰ ἐργασθῶ ὀλίγον πρὸς δόξαν Αὐτοῦ καὶ τῆς Ἐκκλησίας Του ἐδῶ ποὺ ἦλθα ὑπακούων εἰς μυστικὴν ἐντολὴν Του».

Είθε εκεί που ευρίσκεται ο Πατήρ Χρυσόστομος να ευλογεί το έργο και να μπορέσουμε κι εμείς οι νεότεροι να τον έχουμε σαν παράδειγμα στην πορεία αυτή που μας έταξε ο Θεός.

Σας ευχαριστώ.

Μάθετε περισσότερα για τον πρωτοπόρο ιεραπόστολο π. Χρυσόστομο Παπασαραντόπουλο