Άγιος Δημήτριος ο Ιεραπόστολος

Ο συναξαριστής του Αγίου Νικοδήμου μάς πληροφορεί ότι ο Άγιος Δημήτριος έζησε στα χρόνια που αυτοκράτορες ήταν ο Διοκλητιανός και ο Μαξιμιανός [1]Νικοδήμου Αγιορείτου, Συναξαριστής, εκδ.«Ορθόδοξος Κυψέλη», τ.1, Θεσσαλονίκη 2003, σ. 424.. Πιο συγκεκριμένα, γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 280 μ.Χ. Οι γονείς του ήταν ευλαβείς και από μικρό παιδί, αφού πρώτα τον βάπτισαν, τον ανέθρεψαν με το γάλα της πίστεως. Χάρη στην οικονομική άνεση της οικογενείας του, αφού ο πατέρας φαίνεται πως κατείχε σπουδαία δημόσια θέση, ο Δημήτριος απέκτησε αξιόλογη παιδεία και μόρφωση. Ωστόσο, το μεγαλύτερο σχολείο όπου σπούδασε και ανατράφηκε πνευματικά, όπου προσέλαβε παραδείγματα προς μίμηση και ενθαρρύνθηκε το ιεραποστολικό του φρόνημα, ήταν το πανεπιστήμιο των διωγμών [2]Στέργιου Σάκκου, Ο Κατηχητής της Θεσσαλονίκης, εκδ. «Χριστ.Ελπίς», Θεσσαλονίκη 2000, σ. 20. Η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία χαρακτήριζε απαγορευμένη την θρησκεία των Χριστιανών, την καταδίωκε και απαιτούσε από αυτούς να θυσιάζουν στο βωμό του αυτοκράτορα. Μέχρι και το 313 που ο Μέγας Κωνσταντίνος υπέγραψε το διάταγμα των Μεδιολάνων, αυτό δηλαδή της ανεξιθρησκίας των κατοίκων της αυτοκρατορίας, οι Χριστιανοί διώκονταν αδιαλείπτως και θανατώνονταν με διαφόρους φρικτούς τρόπους. Αλλά, παραδόξως, το θαύμα της εξαπλώσεως της πίστης μας συνεχιζόταν με αμείωτο ρυθμό. Η βαριά, γεμάτη εγκλήματα και βασανιστήρια ατμόσφαιρα δεν πτόησε τον νεαρό στρατιωτικό Δημήτριο. Αντιθέτως, μεγάλωνε τον πόθο του να ακολουθήσει με ασίγαστο ζήλο την εν Χριστώ ζωή, που πολύ καλά γνώριζε πως τέλος θα έχει το Μαρτύριο, το οποίο θα ήταν η αρχή της καινούριας, αιώνιας, παραδείσιας ζωής.

Χαρακτηριστικά της αγωνιζόμενης εν Χριστώ Ζωής του ήταν η αγνότητα και η παρθενία. Παρόλο το νεαρό της ηλικίας του, το ευπαρουσίαστο του προσώπου του, την οικονομική άνεση και κοινωνική αναγνώριση που απολάμβανε, δεν παρασύρθηκε από τις εύηχες Κασσάνδρες της ηδονής και της φιλοδοξίας, αλλά έμεινε αγνός, σταθερός στις αρχές του Ευαγγελίου και στο παράδειγμα της βιωτής του Ιησού. Παραθέτω τον εύστοχο σχολιασμό περί παρθενίας και αγνότητας του μακαριστού καθηγητή Στέργιου Σάκκου:

Οι έννοιες αγνός και παρθένος δεν ταυτίζονται. Αγνός είναι εκείνος που προσέχει την καθαρότητα της ψυχής αλλά και του σώματος και των αισθήσεών του μέχρι το γάμο του, και στη συνέχεια –μέσα στο γάμο του- ζει με σωφροσύνη. Παρθένος είναι αυτός που δεν τελεί γάμο, αλλά παραμένει αγνός και εγκρατής ισόβια, μέχρι τον τάφο του. Ο Δημήτριος διάλεξε να ανηφορίσει το δρόμο της παρθενίας. Προφανώς, ήταν αφιερωμένος, απεριόριστα δοσμένος στο έργο της Εκκλησίας [3]Στέργιου Σάκκου, Ο Κατηχητής της Θεσσαλονίκης, εκδ. «Χριστ.Ελπίς», Θεσσαλονίκη 2000, σ. 22.

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς επιχειρώντας μια βαθιά και κατατοπιστική περιγραφή του Αγίου γράφει: «Ήταν λοιπόν απαλός νεανίας, πολύ ωραίος στην όψη, όχι μόνο κατά τον εξωτερικό και αισθητό άνθρωπο, αλλά πολύ περισσότερο κατά τον εσωτερικό και μη βλεπόμενο. Πραγματικά δεν καταδέχθηκε ποτέ κάτι το μη θεοσεβές στο νου του ούτε εβάδισε σε πράξη μη θεάρεστο, φυλάξας αμίαντη την από το βάπτισμα κατά Χριστό θεία χάρη και, στο άνθος της νεότητος, αποδέχθηκε την ωραιότητα της παρθενίας, πράττοντας τα πάντα, ώστε να είναι παρθένος και στο σώμα και στη ψυχή και να έχει με αυτό τον τρόπο την πολιτεία στους ουρανούς και να βαδίζει εφάμιλλα προς τους ασωμάτους ευρισκόμενος στο σώμα. Και πριν από όλες τις αρετές, είχε τη σπουδή της σοφίας, ώστε τελειωθείς με τη σύνεση και καθαρότητα, να φέρει από τη νεότητα την επαινουμένη γεροντική πολιά, όπως λέγει ο Σολομών “άσπρα μαλλιά είναι στους ανθρώπους η σύνεση και γεροντική ηλικία ο ακηλίδωτος βίος” (Σοφ.Σολ. 4:9)» [4]http://www.monipetraki.gr/agdimitrios.html.

Ποθούσε να μεταδώσει το Ευαγγέλιο του Χριστού στους συντοπίτες του και κυρίως στα νέα παιδιά. Έπρεπε όμως «καθαρθῆναι πρῶτον, εἶτα καθᾶραι, σοφισθῆναι καί οὕτω σοφίσαι, γενέσθαι φῶς καί φωτίσαι, ἐγγίσαι Θεῷ καί προσαγαγεῖν ἄλλους, ἁγιασθῆναι καὶ ἁγιάσαι, χειραγωγῆσαι μετὰ χειρῶν, συμβουλεῦσαι μετὰ συνέσεως» [5]Γρηγορίου Θεολόγου, Λόγος 3. 71. PG 35. 480., όπως συμβουλεύει ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος. Έτσι και ο γοητευτικός Δημήτριος καλλιέργησε και τελειοποίησε τη φύση του με την άσκηση, μελετούσε και εντρυφούσε στην Αγία Γραφή, νήστευε, προσευχόταν και αγωνιζόταν με όποιον τρόπο μπορούσε, έτσι ώστε να ζήσει την εν Χριστώ ζωή. Και κατάφερε με την επίμονη προσπάθειά του να ελκύσει την χάρη του Θεού, η οποία τον ανέδειξε και τον λάμπρυνε, τον ετοίμασε για τη διακονία του Θείου Λόγου.

«Έτσι ο Δημήτριος «πλήρης χάριτος και Πνεύματος αγίου» ήταν έτοιμος να αφοσιωθεί στο μεγάλο έργο, στη διακονία του θείου λόγου. Σ’ αυτόν τον «σοφό», «πεπαιδευμένο», «δυνατό εν λόγω» η εκκλησία της Θεσσαλονίκης, δια του επισκόπου της είχε αναθέσει το διδασκαλικό έργο. Ο Δημήτριος ήταν από τα εξαιρετικά εκείνα παραδείγματα ταλαντούχων νέων στους οποίους η εκκλησιαστική ηγεσία, παρά το νεαρό της ηλικίας τους, εμπιστευόταν ένα από τα υψηλότερα και σοβαρότερα έργα, τη διακονία της διδασκαλίας και της κατήχησης. Όποιος αναλαμβάνει το έργο αυτό, οφείλει να ζει πολύ δυνατά την έλξη του σταυρού, ώστε με του σταυρού τη χάρη να σπάσει τα βράχια της αδιαφορίας∙ να οργώνει τις χέρσες ψυχές∙ να φυτεύει το λόγο του Θεού και ν’ ασφαλίζει τη θεία αυτή σπορά από όλες τις επιβουλές και τις επιθέσεις ενός κόσμου αντίθεου και αντίχριστου. Στο έργο της κατήχησης αφοσιώθηκε ο Δημήτριος, ανεξάρτητα από το αν είχε κάποια άλλη θέση ή αξίωμα. Δεν ήταν κληρικός ούτε μοναχός αλλά ένας απλός λαϊκός διδάσκαλος, αφιερωμένος στο Θεό και παραδομένος στη χάρη και στην ιεραποστολή της Εκκλησίας» [6]Στέργιου Σάκκου, Ο Κατηχητής της Θεσσαλονίκης, εκδ. «Χριστ.Ελπίς», Θεσσαλονίκη 2000, σσ. 22-23.. Ο Άγιος Συμεών ο Θεολόγος, αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, τον αποκαλεί «μεγάλο διδάσκαλο του μυστηρίου Χριστού, απόστολο και ευαγγελιστή της βασιλείας Χριστού, χριστοκήρυκα, προφήτη και ιεραπόστολο». Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς προσθέτει «Ήταν και δάσκαλος και απόστολος ο πάγκαλος, και κανείς δεν μπορούσε να αντισταθεί στου Δημητρίου “τη σοφία και το Πνεύμα, με το οποίο μιλούσε” ειδικά στους αντιθέτους στο Χριστό, είχε το λόγο ως κατάλληλο εργαλείο» [7]http://www.monipetraki.gr/agdimitrios.html. Και μια σύγχρονη ποιήτρια αναφωνεί:

«Δημήτριος ο Κατηχητής!
Δονεί η πυρωμένη του καρδιά τα νιάτα,
κι όμοιες στήνει γύρω του εστίες,
η θεϊκή του στήθους του φωτιά.
Ασίγαστη καίει μια πυρκαγιά,
στην πλατεία των χαλκέων.
Και τρέχει όλη μέρα του Χριστού ο στρατιώτης
στων επάλξεων του το εργαστήρι,
σφυρηλατώντας με της προσευχής τη σφύρα,
την ένδοξη ελευθεριά της»
(Δ. Δαμιανίδου).

Όμως η αντίδραση του μισόΘεου, μισάνθρωπου και μισόκαλου διαβόλου, δεν άργησε να έρθει. Το 303 μ.Χ. ο αυτοκράτορας Μαξιμιανός, επιστρέφοντας από τα βόρεια Βαλκάνια όπου είχε νικήσει τους Γότθους, στάθμευσε προσωρινά στη Θεσσαλονίκη. Εκεί οι τοπικοί άρχοντες προς τιμή του και με αφορμή τις αξιόλογες νίκες του, οργάνωσαν μονομαχίες. Τότε βρήκαν ευκαιρία κάποια επίσημα πρόσωπα και κατηγόρησαν τον Δημήτριο στον αυτοκράτορα, ότι είναι χριστιανός και πιο συγκεκριμένα ότι προσηλυτίζει ανθρώπους στην πίστη του. Πράγματι οι κατηγορίες αποδείχθηκαν αληθινές, καθώς ο Δημήτριος βρέθηκε να επιτελεί στην καταφυγή το έργο της διδαχής. Τον συνέλαβαν, τον φυλάκισαν και περίμεναν να τελειώσουν οι εκδηλώσεις για να τον δικάσει ο αυτοκράτορας. Στο στάδιο τότε των αγώνων βρισκόταν ο περίφημος μονομάχος, βανδαλικής καταγωγής, Λυαίος ο οποίος προσκαλούσε υποψήφιους αντιπάλους και με αφορμή τη σύλληψη του Δημητρίου με ιταμότητα έβριζε και ειρωνευόταν τους οπαδούς του Ναζωραίου. Η ανδρεία ψυχή ενός κατηχητόπουλου του Δημητρίου, του Νέστορα, δεν άντεξε την προσβολή. Επισκέφτηκε τον κατηχητή του στη φυλακή, πήρε την ευχή του, και την διαβεβαίωση πως και τον Λυαίο θα νικήσει και για το Χριστό θα μαρτυρήσει, μπήκε στο στάδιο, έκανε μια σύντομη θερμή προσευχή επικαλούμενος τον Θεό του Δημητρίου αναφωνώντας «Θεέ του Δημητρίου, βοήθει μοι» και με ένα χτύπημα νίκησε τον περίλαμπρο μαχητή Λυαίο, που γονάτισε και έπεσε νεκρός. Ο αυτοκράτορας και οι θεατές θύμωσαν τόσο με τον νεαρό Νέστωρα που σκότωσε το ίνδαλμά τους, όσο και με τον Δημήτριο, που τον θεώρησαν ως ηθικό αυτουργό της ταπεινωτικής τους ήττας. Ο αυτοκράτορας -μετά την ομολογία του Νέστορα ότι είναι χριστιανός και νίκησε με τη βοήθεια του Θεού του- διέταξε να θανατωθεί και ο ίδιος και ο κατηχητής του. Στρατιώτες εισήλθαν στα αποδυτήρια όπου κρατούσαν τον Δημήτριο φυλακισμένο και τον λόγχισαν.

Ο γεωργός ψυχών Δημήτριος, όπως τον αποκαλεί ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, φονεύθηκε, αλλά οι σπόροι που έσπειρε δεν ήταν λίγοι, ήταν πολλοί, η ποιότητά τους εξαιρετική, το χωράφι οργωμένο με τον καλύτερο τρόπο και ποτισμένο από το ίδιο του το αίμα. Ο θάνατος του κατηχητή Δημητρίου ήταν η νίκη της Εκκλησίας και ένα διαχρονικό μάθημα στο διάβα της ιστορίας για όσους ακολουθούν το παράδειγμα της ιεραποστολικής του δράσεως.

Η μνήμη του Αγίου Δημητρίου τιμάται στις 26 Οκτωβρίου εκάστου έτους.