Αναπολώ στη μνήμη μου πάντοτε, με τις πλέον καλύτερες σκέψεις και συναισθήματα, τη στιγμή που πρωτοπερπάτησα στα αγιασμένα χώματα της Αφρικής, το έτος 1977. Ήταν μια αποκαλυπτική εμπειρία η γνωριμία μου με τους ανθρώπους και τον πλούσιο πολιτισμό της φυλής Τουρκάνα.
Η φυλή αυτή είναι νομάδα κτηνοτρόφων που κατοικούν στην περιοχή της λίμνης Τουρκάνα της Κένυας στο Rift Valley Province, μια στενόμακρη λίμνη, ακριβώς στα σύνορα της Αιθιοπίας και Σουδάν.
Μιλούν τη γλώσσα Τουρκάνα, που ανήκει στην οικογένεια των νειλωτικών γλωσσών και είναι παρόμοια με τη γλώσσα των Μασάι. Οι Τουρκάνα, όπως και οι Σαμπούρου και οι Μασάι, εξακολουθούν να διατηρούν απερίσπαστο τον παραδοσιακό τρόπο ζωής τους.
Εθνογραφικά στοιχεία
Ιστορία του λαού
Η φυλή Τουρκάνα αρχικά προήλθε από την περιοχή Karamojong της βορειοανατολικής Ουγκάντας. Προφορικές παραδόσεις ισχυρίζονται ότι έφτασαν στην Κένυα, καθώς κυνηγούσαν έναν απείθαρχο ταύρο. Η γη που κατέλαβαν είναι σκληρή και πολύ ξηρή. Ως εκ τούτου, επηρεάστηκαν λιγότερο από την αγγλική αποικιοκρατία σε σύγκριση με άλλες φυλές, επειδή οι Βρετανοί είδαν μικρή αξία στη γη τους.
Πολιτισμός & τρόπος ζωής
Όπως συμβαίνει με όλες τις φυλές κτηνοτρόφων στην Κένυα, τα ζώα, κυρίως τα βοοειδή, αποτελούν τον πυρήνα του πολιτισμού τους. Οι άνθρωποι ζουν μια νομαδική ζωή, μετακινούμενοι συνεχώς από το ένα μέρος στο άλλο.
Ενδυμασία
Η φυλή τους διατηρεί μια πολυχρωμία στα εμβλήματα και το ντύσιμό τους. Οι άνδρες βάφουν τα μαλλιά τους με ειδικό χώμα, ενώ οι γυναίκες στολίζονται με παραδοσιακά κοσμήματα και περιδέραια από χάντρες. Η κοινωνική τάξη κάθε γυναίκας καθορίζει την ποσότητα και το ύφος των κοσμημάτων που φοράει. Έτσι, αντικρίζοντας μια γυναίκα, διακρίνει κανείς, με την πρώτη ματιά, τη θέση της στην κοινωνία.
Τέχνη & Χειροτεχνία
Μερικά από τα ομορφότερα δημιουργήματα είναι τα γυναικεία βραχιόλια και περιδέραια. Οι τεχνίτες της φυλής παράγουν επίσης πολλά άλλα αντικείμενα τέχνης, όπως λόγχες, ρόπαλα, μαχαίρια κ.α. Επίσης διακρίνονται για τις ειδικές τους ικανότητες στη μεταλλοτεχνία, ξυλογλυπτική και λιθοτεχνία.
Πίστη και θρησκεία
Δυστυχώς, η πλειοψηφία των Τουρκάνα παραμένουν πιστοί στην παραδοσιακή αφρικανική τους θρησκεία. Πιστεύουν σε ένα “θεό των ουρανών”, τον οποίο αποκαλούν “Akuj” ή “Kuj”. Προσεύχονται σε αυτόν, είτε απευθείας ή μέσω των πνευμάτων των προγόνων τους. Συνήθως καλούν τον θεό τους σε περιόδους κρίσης ή κατά την διάρκεια καταστροφών, όπως ακραίες ξηρασίες. Στη διάρκεια της δεκαετίας του ’70, ο πρώτος Ορθόδοξος ιεραπόστολος που τους επισκέφθηκε, τους κατήχησε και βάπτισε ορισμένους εξ αυτών ήταν ο νυν Μητροπολίτης Νέας Ζηλανδίας κ. Αμφιλόχιος Τσούκος.
Η ζωή σήμερα
Τα βοοειδή εξακολουθούν να είναι η κύρια πηγή βιοπορισμού των Τουρκάνα, ειδικά στις αγροτικές περιοχές. Τα ζώα παρέχουν τροφή και πολλές φορές πωλούνται για χρήματα. Η αλιεία στη λίμνη είναι μια άλλη σημαντική πηγή εισοδήματος για εκείνους που ζουν πλησίον. Ενώ τα επίπεδα αναφαλβητισμού εξακολουθούν να είναι υψηλά, υπάρχει ένας μικρός αριθμός πολύ καλά μορφωμένων Τουρκάνα που έχουν διακριθεί και σε άλλους τομείς της οικονομίας της Κένυας.
Γάμος
Για τις γυναίκες, ο γάμος γίνεται στην πρώτη και κύρια φάση της ενηλικίωσης τους. Τα κορίτσια παντρεύονται μεταξύ 15 και 20 ετών. Συνήθως έχουν κάποιο λόγο στην επιλογή του κατάλληλου συζύγου. Η τελετή του γάμου μπορεί να διαρκέσει δύο μέρες και είναι ίσως το πιο σημαντικό γεγονός στην κοινωνική ζωή των Τουρκάνα με μεγάλες τελετές, χορό και γλέντι.
Ένας Ορθόδοξος Τουρκάνα αφηγείται
Ένα ήσυχο απόγευμα περπατούσα προς την εκκλησία μας. Ξαφνικά, βλέπω ένα αυτοκίνητο να πηγαίνει προς την ίδια κατεύθυνση με τη δική μου. Τότε αντιλήφθηκα ότι επρόκειτο για το Μητροπολίτη Κένυας και τους συνοδούς του. Το πρώτο μέλημα του Σεβασμιωτάτου ήταν να δει αν υπήρχε γη έτοιμη, για να αρχίσει η Ορθόδοξη Εκκλησία την ιεραποστολή της στην περιοχή μας. Του δείξαμε τη γη και αμέσως αντέδρασε θετικά, λέγοντας ότι θα κτισθεί μια μέρα εδώ ένας όμορφος ιερός ναός στην καρδιά της ερημικής γης των Τουρκάνα. Ακόμα, πρόσθεσε, «ίσως ένα σχολείο και ένα ιατρικό κέντρο, για να βοηθήσει τους κατοίκους της περιοχής. Ο Θεός προαισθάνομαι ότι θα ανοίξει κι άλλες πόρτες για να στερεωθεί η Ορθοδοξία στην περιοχή αυτή».
Τώρα, έπρεπε να βρούμε κάποιο χώρο, για να κοιμηθούν και να φάνε οι φιλοξενούμενοί μας. Καταλήξαμε σε ένα πολύ παραδοσιακό τοπικό κατάλυμα, απέριττο, φτωχικό μεν αλλά πλουσιότατο, γιατί υπήρχε τουλάχιστον ένα κρεβάτι και νερό καθαρό, απαραίτητο για να μπορέσει κάποιος να ξεκουραστεί. Ο Σεβασμιώτατος φαινόταν ικανοποιημένος, γιατί μπόρεσε να φθάσει στην πιο απόμακρη περιοχή της χώρας.
Την άλλη μέρα, τελέστηκε η Θεία Λειτουργία σε έναν πρόχειρα κατασκευασμένο χώρο. Διακόσιοι τουλάχιστον κατηχούμενοι ήλθαν να δουν και να ζήσουν από κοντά το μεγαλείο της Ορθόδοξης λατρείας μας. Στο τέλος ανακοίνωσε με ενθουσιασμό ότι θα πάρει μαζί του τον πρώτο κατηχητή, δηλαδή εμένα, για να φοιτήσω στο Διδασκαλικό Κολέγιο και στη συνέχεια στην Πατριαρχική Σχολή. Ολοκλήρωσε το κήρυγμά του, εξηγώντας πόσο σημαντική ήταν εκείνη η μέρα για ολόκληρη την Ορθοδοξία, αφού το μήνυμά της έφθασε στα πέρατα της οικουμένης.
Στη συνέχεια, έγινε διανομή τροφίμων, μιας και η περιοχή μαστίζεται από ξηρασία και ο κόσμος πεινά. Ενώ ο Μητροπολίτης επιθυμούσε να κάνει τις πρώτες βαπτίσεις, τούτο δεν κατέστη δυνατό, διότι οι ποταμοί και οι λίμνες δεν είχαν νερό, λόγω της μεγάλης ξηρασίας.
Είναι μεγάλη συγκίνηση για μένα, που η αληθινή Εκκλησία έφτασε επί τέλους στα μέρη μας. Ο επίσκοπός μας διαπίστωσε με τα μάτια του πώς ζει η φυλή μας, πόσο διψά και ακόμα πώς κοιμάται. Διαπίστωσε την ξηρασία που επικρατεί, την πείνα, τις επιδημίες, τους ανώμαλους δρόμους, τον αναλφαβητισμό και τόσα άλλα προβλήματα. Προσευχόμαστε στο Θεό να μας βοηθήσει να αξιωθούμε να δούμε στο τέλος μια νέα Εκκλησία να γεννιέται και να αναπτύσσεται μέσα από την αγάπη σας, την υπομονή, την καρτερία και την θαυματουργική επέμβαση του Θεού.
Εκ της Ιεράς Μητροπόλεως
