Στο Χριστουγεννιάτικο άρθρο του ιεραποστολικού συναξαρίου μας αναφέραμε ότι η ενανθρώπιση του Κυρίου Ιησού Χριστού αποτελεί ύψιστη ιεραποστολική και συνάμα θεϊκή πράξη… Συνεπώς, η σύλληψή Του στα σπλάχνα της Παρθένου σηματοδοτεί την έναρξη του Θείου έργου, την ενεργοποίηση του σχεδίου της Θείας Οικονομίας με σκοπό τον Ευαγγελισμό των εθνών. Όμως, το σπουδαίο αυτό γεγονός προϋπέθετε έναν άνθρωπο, του οποίου το φρόνημα και η ανταπόκριση χαρακτηρίστηκε με όλα τα επιφωνήματα, τις ιαχές και τους ύμνους που μπορούν να συγγράψουν, να ψάλλουν ή να διαβάσουν οι άνθρωποι, χωρίς ποτέ να κατορθωθεί εγκώμιο ισάξιο του μεγαλείου της. Είναι η Θεοτόκος Μαρία, της οποίας η στάση υπήρξε άκρως διδακτική για τους ιεραποστολικώς ζειν ανθρώπους και συγχρόνως σωτήρια για τον κόσμο. Ας την μελετήσουμε:
- Ἐν δὲ τῷ μηνὶ τῷ ἕκτῳ ἀπεστάλη ὁ ἄγγελος Γαβριὴλ ὑπὸ τοῦ Θεοῦ εἰς πόλιν τῆς Γαλιλαίας, ᾗ ὄνομα Ναζαρέτ,πρὸς παρθένον μεμνηστευμένην ἀνδρί, ᾧ ὄνομα ᾿Ιωσήφ, ἐξ οἴκου Δαυΐδ, καὶ τὸ ὄνομα τῆς παρθένου Μαριάμ 1. Θεόσταλτος ο άγγελος Γαβριήλ. Επιλέγει ο Παντοδύναμος μια γυναίκα παρθένο, αγνή, αγωνιζόμενη, καθαρή για να την κάνει θρόνο Του, σπίτι και οικεία Του, κατά σάρκα μητέρα Του, πρωταγωνίστρια στο ιεραποστολικό Του έργο και πάντων μεσίτρια για την σωτηρία του κόσμου. Τί μας διδάσκει αυτό, σε όλους όσοι αγωνιζόμαστε να διαδώσουμε το ευαγγέλιο στις εσχατιές της γης ή διακατεχόμαστε από μια τέτοια επιθυμία; Ότι η διακονία της Ιεραποστολής δεν αρχίζει από την στιγμή που ξεκινάει με κάποιο τρόπο το έργο, αλλά από πολύ νωρίτερα. Έχει την βάση της στην προετοιμασία και την καλλιέργεια της ψυχής μας με την εμμονή στην αγνότητα, με την αποφυγή της πορνείας, με την προσωπική σχέση που ‘χτίζουμε’ με τον Σωτήρα διαμέσου των μυστήριων, της προσευχής, της άσκησης, με αποκορύφωμα την ολόψυχη αγάπη στο πρόσωπό Του. «Η σεμνή κόρη της Ναζαρέτ ήταν η πρώτη που αγάπησε τόσο τον Θεό, ώστε να επιθυμήσει να Του αφιερώσει την παρθενία της. Και ήταν τόσο δυνατός ο πόθος της, ώστε να μένει αμετάκλητος και μετά την καταπληκτική προαγγελία του αγγέλου» 2 .
- «καὶ εἰσελθὼν ὁ ἄγγελος πρὸς αὐτὴν εἶπε· χαῖρε, κεχαριτωμένη· ὁ Κύριος μετὰ σοῦ· εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξίν.ἡ δὲ ἰδοῦσα διεταράχθη ἐπὶ τῷ λόγῳ αὐτοῦ, καὶ διελογίζετο ποταπὸς εἴη ὁ ἀσπασμὸς οὗτος» 3. Να λοιπόν μία ακόμη αρετή της Θεοτόκου απαραίτητη για τους ιεραποστολικά εργαζομένους ανθρώπους. Η ταπείνωση. Αγωνιζόταν για χρόνια στην άσκηση και στην αγνότητα. Της εμφανίζεται άγγελος Θεού και την χαιρετάει με το εκπληκτικό «κεχαριτωμένη», δηλαδή προικισμένη με τη Χάρη του Θεού. Και δεν σταματάει εκεί, αλλά συνεχίζει λέγοντας: «ο Κύριος, ο Θεός είναι μαζί σου» – θα έλεγε κανείς – όπως ήταν με όλους αυτούς τους προφήτες και τους δίκαιους που θαύμαζε η Παναγία μελετώντας την Παλαιά Διαθήκη. Τέλος, ο άγγελος φτάνει στο ζενίθ της επευφημίας, ομολογώντας στο νεαρό κορίτσι: «είσαι ευλογημένη από τον Θεό περισσότερο απ’ όλες τις γυναίκες». Και η Παρθένος αντί να υπερηφανευθεί, αντί να υψωθεί στα αιθέρια ο νεανικός της εγωισμός, ταπεινά «διελογίζετο ποταπὸς εἴη ὁ ἀσπασμὸς οὗτος».
Αν έτσι σκέφτηκε ο πιο υπέροχος άνθρωπος πάνω στη γη, πόσο μάλλον εμείς -που ασχολούμαστε με την ιεραποστολή- οφείλουμε να έχουμε ταπεινό φρόνημα και τη βεβαιότητα πως ό,τι καλό κάνουμε προέρχεται από τον Θεό και γίνεται χάριτι Εκείνου, ενώ ό,τι κακό και όποιο σφάλμα, είναι αποτέλεσμα της δική μας ανικανότητας, αδυναμίας ή πάθους.
- «καὶ εἶπεν ὁ ἄγγελος αὐτῇ· μὴ φοβοῦ, Μαριάμ· εὗρες γὰρ χάριν παρὰ τῷ Θεῷ.καὶ ἰδοὺ συλλήψῃ ἐν γαστρὶ καὶ τέξῃ υἱόν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ ᾿Ιησοῦν.οὗτος ἔσται μέγας καὶ υἱὸς ὑψίστου κληθήσεται, καὶ δώσει αὐτῷ Κύριος ὁ Θεὸς τὸν θρόνον Δαυῒδ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, καὶ βασιλεύσει ἐπὶ τὸν οἶκον ᾿Ιακὼβ εἰς τοὺς αἰῶνας, καὶ τῆς βασιλείας αὐτοῦ οὐκ ἔσται τέλος.εἶπε δὲ Μαριὰμ πρὸς τὸν ἄγγελον· πῶς ἔσται μοι τοῦτο, ἐπεὶ ἄνδρα οὐ γινώσκω;καὶ ἀποκριθεὶς ὁ ἄγγελος εἶπεν αὐτῇ· Πνεῦμα ῞Αγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ σὲ καὶ δύναμις ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι· διὸ καὶ τὸ γεννώμενον ἅγιον κληθήσεται υἱὸς Θεοῦ.καὶ ἰδοὺ ᾿Ελισάβετ ἡ συγγενής σου καὶ αὐτὴ συνειληφυῖα υἱὸν ἐν γήρει αὐτῆς, καὶ οὗτος μὴν ἕκτος ἐστὶν αὐτῇ τῇ καλουμένῃ στείρᾳ·ὅτι οὐκ ἀδυνατήσει παρὰ τῷ Θεῷ πᾶν ρῆμα» 4. Μην φοβάσαι, Μαρία! Θα συλλάβεις και θα γεννήσεις γιο που θα λάβει τον θρόνο του Δαυίδ και θα κυριαρχήσει στον Ισραήλ αιωνίως! Ακούγοντας τα ανερμήνευτα λόγια του Αρχαγγέλου η Παναγία εύλογα αναρωτιέται· πώς θα συμβεί αυτό αφού δεν γνωρίζει άνδρα, είναι δηλαδή αγνή; Κι ο απεσταλμένος του Θεού πρόθυμα διευκρινίζει: «Πνεῦμα ῞Αγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ σὲ καὶ δύναμις ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι· διὸ καὶ τὸ γεννώμενον ἅγιον κληθήσεται υἱὸς Θεοῦ», ωθώντας τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά να σχολιάσει: «Έχει όμως και κάτι περισσότερο το λεγόμενο από τον αρχάγγελο προς την Παρθένο, που περιέχει μεγαλύτερο μυστήριο «θα έλθη», λέγει, «Άγιο Πνεύμα σ’εσέ και δύναμις Υψίστου θα σ’επισκιάση». Γιατί; Διότι και το γεννώμενο δεν είναι προφήτης ούτε απλώς άνθρωπος, όπως ο Αδάμ, αλλά θα ονομασθή υιός του Υψίστου, σωτήρ και λυτρωτής του ανθρώπινου γένους και βασιλευς αιώνιος» 5 . Το ανεξιχνίαστο μυστήριο των λόγων του Αρχαγγέλου αποτυπώνεται εύστοχα και στο τροπάριο της εορτής : «Σήμερον τῆς σωτηρίας ἡμῶν τὸ κεφάλαιον καὶ τοῦ ἀπ’ αἰῶνος μυστηρίου ἡ φανέρωσις· ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, Υἱὸς τῆς Παρθένου γίνεται καὶ Γαβριὴλ τὴν χάριν εὐαγγελίζεται. Διὸ καὶ ἡμεῖς σὺν αὐτῷ, τῇ Θεοτόκῳ βοήσωμεν· χαῖρε Κεχαριτωμένη, ὁ Κύριος μετὰ σοῦ».
Και συνεχίζει ο Άγιος Γρηγόριος δίνοντας έμφαση στο σωτηριώδες έργο του Ιησού: «Γι’ αυτό δεν ήλθε άγγελος ούτε άνθρωπος, αλλ’ ο ίδιος ο Θεός ο Κύριος ήλθε και μας έσωσε, που συνελήφθηκε και σαρκώθηκε σε μήτρα Παρθένου και έμεινε αναλλοιώτως Θεός» 6. Τι μπορούμε και εμείς να συνάγουμε από τα παραπάνω; Να μην ξεχνάμε πως αυτός που σώζει είναι ο Χριστός με τη σύλληψη, την ενανθρώπηση, τα πάθη και την ανάστασή Του κι όχι εμείς οι άνθρωποι. Ας είμαστε προσεκτικοί μήπως, έχοντας κάποια δύναμη, παρουσιάζουμε τους εαυτούς μας ημίθεους, υποβιβάζοντας στις ψυχές των ανθρώπων την θεότητα του Ιησού. Δεν είναι ο Χριστός μας ένας από τους πολλούς Θεούς, ούτε η Ορθοδοξία μία από τις πολλές επιλογές! Ας βιώνουμε κι ας κηρύττουμε με θέρμη ότι είναι δυνατόν να αποκτήσει κανείς την αποκλειστικότητα της αληθινής σχέσεως με τον Θεό μόνο δια μέσου της Ορθόδοξης Εκκλησίας. - «εἶπε δὲ Μαριάμ· ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατὰ τὸ ρῆμά σου. καὶ ἀπῆλθεν ἀπ᾿ αὐτῆς ὁ ἄγγελος» 7. Να και ο λόγος που επέτρεψε την σύλληψη, σύμφωνα με τον Άγιο Νικόλαο τον Καβάσιλα 8. Να η αρχή του έργου της ενανθρωπίσεως και κατ’ επέκταση της σωτηρίας του κόσμου. «Τι πράττει λοιπόν προς αυτά η χαριτωμένη Παρθένος;», αναρωτιέται ρητορικά ο Γρηγόριος ο Παλαμάς και ευθύς δίνει την απάντηση: «Πάλι τρέχει προς τον Θεό και απευθύνεται προς αυτό με ευχή λέγοντας προς τον αρχάγγελο. Αν, όπως λέγεις, έλθη σ’εμένα Άγιο Πνεύμα, για να με καθαρίση περισσότερο και να με δυναμώση να δεχθώ το σωτήριο έμβρυο, αν μ’ επισκιάση δύναμις του υψίστου που θα μορφώσει μέσα μου κατά τον άνθρωπο αυτόν που φέρει την μορφή του Θεού και θα δημιουργήση άσπορη λοχεία, αν το γεννώμενο θα είναι άγιο και Υιός Θεού και Θεός και βασιλεύς αιώνιος, βέβαια τίποτε δεν είναι αδύνατο για τον Θεό, «ιδού εγώ η δούλη του Κυρίου, ας γίνη σύμφωνα με το λόγο σου». Και έφυγε από εκεί ο Άγγελος, αφού άφησε στην γαστέρα της τον ποιητή του σύμπαντος συνημμένο σε σώμα και αφού με την συνάφεια αυτή, που εξυπηρέτησε, προξένησε την σωτηρία του κόσμου…» 9.
Όπως η Παναγία, αφού πρώτα παραδόθηκε στην πρόνοια του Θεού, αξιώθηκε του Ευαγγελισμού της – δέχτηκε δηλαδή την πιο χαρμόσυνη, την πιο συγκλονιστική είδηση που ψιθύρισε ποτέ ο ουρανός στη γη- έτσι και εμείς, είναι ανάγκη να αφεθούμε στην πρόνοια του Θεού, να ταχθούμε στο πλευρό Του, να παρακαλέσουμε να μας ενισχύει στην διακονία μας και να μας στηρίζει στην προσπάθειά μας για να επιτευχθεί και ο Ευαγγελισμός των εθνών…
Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου τιμάται στις 25 Μαρτίου εκάστου έτους.
Σημειώσεις
- Λουκ. 1:26-27
- Στέργιου Σάκκου, Ερμηνεία στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο, εκδ.«Χριστιανική Ελπίς», τ. 1, Θεσσαλονίκη 2008, σ. 58
- Λουκ. 1:28-29
- Λουκ. 1, 30-37
- Βενεδίκτου Ιερομονάχου, Παλαμικόν Ταμείον, εκδ.«Συνοδεία Σπυρίδωνος Ιερομονάχου», Άγιον Όρος 2007, σ. 338
- Βενεδίκτου Ιερομονάχου, Παλαμικόν Ταμείον, εκδ.«Συνοδεία Σπυρίδωνος Ιερομονάχου», Άγιον Όρος 2007, σσ. 338-339
- Λουκ. 1,38
- Νικολάου Καβάσιλα, Εις τον Ευαγγελισμόν της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών και Αειπαρθένου Μαρίας, Π.Νέλλα, Η Θεομήτωρ, έκδ.«Αποστολική Διακονία», Αθήνα 1995, σ. 133
- Βενεδίκτου Ιερομονάχου, Παλαμικόν Ταμείον, εκδ.«Συνοδεία Σπυρίδωνος Ιερομονάχου», Άγιον Όρος 2007, σ. 343
